Informacja drukowana pozostaje ciągle jeszcze jednym z najważniejszych mediów służących do porozumiewania się i wymiany informacji.
Współcześni uczeni rozpatrują druk w znaczeniu informacji drukowanej jako wielofunkcyjne informacyjno-komunikacyjne narzędzie służące do utrzymywania kontaktów osobistych. Przemysł poligraficzny w krajach wysoko rozwiniętych stanowi jedną z dziesięciu podstawowych gałęzi przemysłu. Przykładowo w Finlandii poligrafia zajmuje czwarte miejsce pod względem wielkości produkcji po przemyśle metalurgicznym, leśnym i spożywczym. W Niemczech przemysł poligraficzny stanowi (wg danych za 1998 rok) 2,24% produktu krajowego brutto, w Wielkiej Brytanii 1,82%, we Francji 1,87%, w Hiszpanii 1,75%.
W drugiej połowie XX wieku zaobserwowano znaczny wzrost produkcji książek w krajach, w których nastąpił burzliwy rozwój technologii informatycznych i telekomunikacyjnych, tj. w Wielkiej Brytanii, Niemczech, USA i Japonii. Zgodnie z danymi statystycznymi na świecie wydaje się 15-20 mld książek i broszur. W Wielkiej Brytanii co roku jest wydawanych 120 tys. nowych tytułów po angielsku, w USA 90 tys. nowych tytułów. Średni nakład nowych książek i broszur w przeliczeniu na 1 milion mieszkańców świata wynosi w przybliżeniu 200 tytułów. W Wielkiej Brytanii ten wskaźnik wynosi 1700, w Szwecji powyżej 1500, w Holandii i w Norwegii 1150. W celu przedstawienia wszechstronnej charakterystyki i tendencji rozwojowych rynku poligraficznego Ukrainy autorzy wyznaczyli szereg kluczowych wskaźników i porównali je ze wskaźnikami rozwoju poligrafii w Polsce. Wielokrotnie badania do-wodziły zależności wolumenu rynku
przemysłu poligraficznego (wolumen popytu) od produktu krajowego brutto (PKB) i od przeciętnego dochodu na osobę (PDO).
Analiza oficjalnych danych statystycznych pozwala stwierdzić, że liczba ludności Ukrainy w 1996 roku wynosiła 51,1 mln, zaś Polski 38,6 mln. W tym czasie produkt krajowy brutto (PKB) w cenach bieżących (GDP) na Ukrainie wynosił 44,56 mld USD, zaś w Polsce 142,97 mld USD. Drugim nie mniej ważnym wskaźnikiem jest PDO liczony na jednego mieszkańca (GDP) - na Ukrainie wynosił on 0,87 tys. USD, a w Polsce 3,7 tys. USD. Według najnowszych danych będących w posiadaniu autorów w 2002 roku ludność Ukrainy zmniejszyła się do 48,5 mln, a ludność Polski pozostała na niezmienionym poziomie 38,6 mln. Interesująca jest również zdolność zakupu na głowę (ZG), która w cenach bieżących w 2002 roku dla Polski wynosi 1,97, a dla Ukrainy 1,00 (odpowiednio 9,8 i 4,2 tys. USD). Jeżeli przyjąć, że ilość i wartość druków zależą od wydatków na zaspokojenie potrzeb człowieka, to wydatki te osiągały w Polsce 6389 USD, a na Ukrainie tylko 2368 USD.
Wartość produkcji poligraficznej w Polsce charakteryzuje się następują-cą dynamiką: 1995 r. - 7443,7; 2000 r.
- 19 787,1; 2001 r. - 20 098,7; 2002 r.
- 20 440,0; 2003 r. - 19 293,5; 2004 r.
- 21 155,7 mln złotych. Na Ukrainie wartość ta wynosiła: 1996 r. - 378,0; 2001 r. - 1168,3; 2002 r. - 1392,1; 2003 r.
- 1740,3; 2004 r. - 2157,3 mln USD. Podanie wartości produkcji poligraficznej w dwóch walutach jest spowodowane brakiem danych o odpowiednim
kursie polskiej waluty w stosunku do dolara.
Asortyment wykonywanych na Ukrainie druków jest różnorodny pod względem formatu, techniki, przeznaczenia i czasu użytkowania. Różne są też tendencje i wielkości nakładów.
Ogólnie przyjętym wskaźnikiem dynamiki produkcji książkowej jest liczba tytułów wydanych książek i broszur. Do 2000 r. na Ukrainie ten wskaźnik wykazywał tendencję spadkową, ale w latach 2000-2005 nastąpił znaczny wzrost z 7749 do 14 790 tytułów.
Liczby wydanych tytułów w poszczególnych latach wykazują wahania wzrostu, natomiast roczny nakład miał tendencję spadkową w latach 1995, 2000 i 2003. W roku 2003 roczny nakład książek i broszur zmalał 6,6 raza w stosunku do nakładu w 1989 roku. W 2004 roku sytuacja się nieco polepszyła - nakład osiągnął 52,8 mln egz., a w 2005 54,1 mln egz. Jednak wraz ze wzrostem liczby wydanych egzemplarzy bardzo zmalał średni nakład każdego tytułu: z 18,81 tys. egz. w 1990 roku do 2,9 tys. w 2003 roku, 3,6 tys. w 2004 oraz 3,4 tys. w 2005.
W latach 1990-2004 liczba tytułów wydawanych czasopism wykazywała stałą tendencję wzrostową: ze 165 w 1990 roku do 2385 w 2004. Jednocześnie ze wzrostem liczby tytułów czasopism obserwuje się zwiększanie ich nakładów, szczególnie w roku 2003, gdy wzrost ten wynosił 106 mln egz. i był 4,4 raza większy w stosunku do roku 1995. Liczba tytułów gazet w latach 1990--2002 stale wzrastała: z 1787 w 1990 roku do 3045 w 2002. W 2003 roku nastąpił spadek liczby tytułów o 5% oraz jednorazowych nakładów o 13,8% i nakładów rocznych o 10,6%. Edytorstwo i poligrafia są bardzo czułe na sytuację ekonomiczną w kraju oraz na warunki socjalno-bytowe. Według danych organizacji międzynarodowych reakcja na zmiany ekonomiczne jest widoczna w poligrafii i edytorstwie w ciągu pół roku. Nieprzyjazne tendencje w ekonomii Ukrainy przekładają się na problemy w wydawnictwach i poligrafii. Przeprowadzona analiza i ocena ogólnej kondycji rozwoju ukraińskiej poligrafii i ukraińskich wydawnictw dowodzi, że branże te są w gorszej kondycji niż w innych państwach, co jest spowodowane także niskim poziomem życia na Ukrainie, brakiem inwestycji i niskim poziomem technicznym drukarń.
Literatura dostępna w redakcji
Bohdan Durnyak - dr hab. inż., profesor, rektor Ukraińskiej Akademii Drukarstwa we Lwowie
Andrej Sztangriet - dr ekonomii, docent w katedrze ekonomiki, obliczeń i audytu przemysłu poligraficznego Ukraińskiej Akademii Drukarstwa we Lwowie,
Aleksandr Mielnikow - dr inż., asystent w katedrze technologii wydań drukowanych i opakowań Ukraińskiej Akademii Drukarstwa we Lwowie
